Sitrik AsitSitrik asit, modern endüstrinin birçok alanında sıklıkla kullanılmaktadır. Sürekli artan dünya nüfusunun ihtiyaçlarının karşılanabilmesi açısından oldukça önemli bir bileşik olan bu kristal yapılı ve renksiz bileşiğin kimyasal formülü "C6H8O7" olarak ifade edilmektedir. Hemen hemen bütün bitkilerin yapısında bulunan sitrik asit, doğada hücresel faaliyetlerin birçoğunda görev almaktadır. Sitrik Asidin Kullanım AlanlarıSitrik asidin kullanım alanları oldukça geniştir. Başlıca kullanım alanları şunlardır:
Telaffuzu "Limon Tuzu" olan sitrik asit, dünyanın pek çok ülkesinde ve Türkiye'de limonda %80 oranında bulunmaktadır. Toksin sayılmayan bir bileşen olan sitrik asit kristal yapıdadır. Kimya sanayisinde güçlü bir ayırıcı olduğu için en çok tercih edilen bileşiklerden biridir. 1784 yılında Carl Wilhelm tarafından limon suyunun kristalleştirilmesiyle yayılmış ve kısa süre içinde birçok sektörde kullanılmaya başlanmıştır. 19. yüzyılın sonlarından itibaren yiyeceklerimizde katkı maddesi olarak kullanmaya devam ettiğimiz sitrik asit, gittikçe gıda sektöründe yaygınlaşan bir bileşik haline gelmiştir. Ancak sitrik asit limon ve bazı meyvelerde en çok bulunan madde olmasına rağmen, meyve ve sebzelerden sitrik asit üretmek zor ve maliyetli olduğundan bu ihtiyaç şekerden üretilerek karşılanmaktadır. Mayalar ve çeşitli bakteriler aracılığıyla şekerden üretilen sitrik asit, bu haliyle birçok alanda kullanıma hazır hale getirilmektedir. Konserve ürünlerinde kullanılan sitrik asit, yiyeceklerin uzun süre korunmasını sağladığı için tercih edilmektedir. Alkollü ve alkolsüz içeceklerin birçoğunda bulunan sitrik asit, diğer gıda sektöründeki ürünlerde koruyucu katkı maddesi olarak tercih edilmektedir. Sitrik Asidin Kimyasal ÖzellikleriSitrik asit, hipoklorit, persülfat, permanganat, periyodat, hipobromit, kromat, mangan dioksit ve nitrik asit gibi okside eden maddelerle kolayca reaksiyona girer. Trisodyum sitrat, sitrik asidin diğer tuzlarına oranla geniş olarak kullanılan bir tuzudur. Nötralleşme reaksiyonu oldukça yüksek olduğu için ekzotermik bir reaksiyon olarak bilinir. Sitrik asidi önemli kılan özelliklerden biri de çok değerlikli metal iyonları ve şelatları oluşturacak birçok kompleks vermesidir. Bu önemli özelliğinden dolayı sitratlar veya sitrik asitler, metal bulaşmasının kontrolünde kullanılmaktadır. Tek başına renkli olan metal iyonu, sitratla birleşim halindeyken tamamen renksiz veya az renkli niteliğe sahip olmaktadır. Sitrik asit ile metal iyonları şelat oluşturarak kararlı kalabilirken, metal iyonlarının varlığında organik moleküller katalitik olarak bozulabilir. Sitrik Asidin Kullanım AlanlarıEndüstriyel uygulamalar ve farklı gıda alanlarında kullanımı oldukça yaygın olan sitrik asit, özellikle sitrat karbonatlı ve karbonatsız içeceklerde daha çok kullanılmaktadır. Düşük kalorili içecekler, meyve suyu ve susuzluk giderici içeceklerde sitrik asit, tek olarak ya da sitrat tuzlarıyla birlikte kullanılır ve tat verici olarak faydalanılır. Bunun dışında endüstriyel üretimde sitrik asit, şekerlere ekşilik vermek amacıyla eklenir. Pastanelerde ve şekerleme ürünü satan firmalarda kullanılan şeker çeşitlerinde de pektin jeli kullanılarak maksimum jel dayanımını artırmak amacıyla faydalanılır. |
.gif "Amino Asit Zararları")
Sitrik asidin konserve ürünlerde yiyeceklerin uzun süre korunmasını sağladığını okudum. Gerçekten bu bileşiğin bu kadar etkili olmasının arkasındaki kimyasal süreç nedir? Ayrıca şekerden sitrik asit üretmenin daha ekonomik olduğunu belirtiyorsunuz, bu süreç nasıl işler ve hangi mayalar veya bakteriler kullanılır?
Cevap yazTekiner, sitrik asidin konserve ürünlerde yiyeceklerin uzun süre korunmasını sağlamasının arkasındaki kimyasal süreç oldukça ilginçtir. Sitrik asit, pH seviyesini düşürerek mikroorganizmaların büyümesini engeller. Düşük pH, bakteri ve mantarların çoğalmasını zorlaştırarak gıda bozulmasını önler. Ayrıca, antioksidan özellikleri sayesinde yiyeceklerin rengini ve tadını korur.
Şekerden sitrik asit üretimi ise genellikle Aspergillus niger gibi mantarlar kullanılarak gerçekleştirilir. Bu süreç, şekerin (genellikle glikoz veya sakaroz) fermantasyonu ile başlar. Aspergillus niger, şekerden sitrik asit üretmek için gerekli enzimleri salgılar ve bu enzimler şeker moleküllerini parçalayarak sitrik asit oluşumunu sağlar. Bu yöntem, hem verimli hem de ekonomiktir, bu yüzden endüstriyel ölçekte tercih edilmektedir.