Oleik asit, doğada pek çok bitki yağında ve %30 oranında hayvansal yağlarda gliserin esteri olarak bulunan doymamış yağ asididir. C17H33COOH kimyasal formülle gösterilen, iki kristal yapıya sahip olan oleik asit, doymamış yağ asitlerinin en önemlisidir. Beta oleik asit 16,3 derecede erir, alfa oleik asit ise 13,4 derecede erir. Molekülün dokuzuncu ve onuncu karbonları arasında bir tane çift bağ bulunmaktadır.
Açık sarı renkte, hücre zarı yapısında yeterince bulunan omega 9 serisinden 18 karbon atomlu tekli doymamış bir yağ asididir. Endüstri alanında stearik asit üretiminin alt ürünüdür. Basınç altında yağlı asit peltelerinden elde edilen sıvıdan üretilmektedir. Düşük basınçla damıtılabilir ve havanın etkisiyle acı bir koku verir. Oleik asit iki hidrojen atomunu bağlar ve stearik aside dönüşür. Nitrik asitle elaidik aside dönüştürülebilir.
Suda çözünmeyen yağ asidi, alkolün içinde az miktarda çözünmekte, eter ve organik çözücülerin çoğunda iyi çözünmektedir. Doymamış yağ asidi olduğundan, katılma reaksiyonları vermektedir. Bromla katılma bileşiği vermektedir. Oleik asit zeytinyağının bileşiminde %71-91 oranında bulunmaktadır. Ayrıca fındık yağı, Ayçiçek yağı gibi bitkisel yağlarda da bulunmaktadır.
Oleik asit faydaları ve kullanım alanları
Yağların hidrolizinden elde edilen oleik asit, hidrolizde katalizör şeklinde, çinko ya da aromatik sülfanik asit kullanılmaktadır. Serbest asit şeklinde ayrılan asit, soğutulur ve preslenerek uzaklaştırılır.
Daha sonra düşük basınçta fraksiyonlu destilasyon yoluyla saflaştırılır.
Daha çok sabun yapımında, tıp alanında, cila üretiminde, deri ve tekstil alanında kullanılır. Sabun sanayisinin hammaddesi konumundadır. Tekli doymamış yağ asidi olarak yüksek tansiyon riskini azalttığı, kolesterolü dengeleyerek kalp ve damar hastalıklarına karşı koruma sağladığı yapılan araştırmalarla tespit edilmiştir. Ayrıca şeker hastalarının insülin ihtiyacını azaltmakta ve kanser türlerine karşı koruyucu etki yapmaktadır.
Bu yağ asidi eser miktarda HNO2 ile işlem gördüğünde katı elaidik asit üretimi için kullanılır. Mürekkep üretiminde âmin yağlayıcı ajan olarak kullanılmaktadır.
