Nükleik Asitler
Nükleik asitler, tüm canlı hücrelerde, virüslerde yer alan nükleotid birimlerden meydana gelen polimerlerdir. En fazla görülen nükleik asitler ribonükleik asit (RNA) ve deoksiribonükleik asit (DNA) dır. Kromozomları meydana getiren DNA yapısında milyonlarca nükleotit bulunmaktadır. Bu asitlerin görevi genetik bilgi aktarımını yapmaktır. RNA yapısını oluşturan kimyasallar fosfat, şeker, riboz, adenin, sitozin, guanin ve urasildir.
Nükleik asitlerin temel olarak hücre çekirdeğinde bulunmaları nedeniyle, bu şekilde adlandırılmıştır. Polimeri oluşturan nükleotid birimler üçer bölümden oluşmaktadır. Bunlar azotlu heterosiklik bir baz, beş karbonlu bir şeker ve bir fosfat grubudur. RNA yapısındaki şeker riboz, DNA yapısındaki şeker ise deosiribozdur. Bunların içerdikleri bazlarda farklıdır Timin sadece DNA yapısında, urasil ise sadece RNA yapısında bulunur. Sitoz, guanin ve adenin her ikisinde birden bulunur.
Nükleik asitlerde dizinler bunu oluşturan nükleotitlerin bir harflik kısaltmasıyla belirtilir. A, C, G, T, U kısaltmaları sırasıyla adenin, sitozin, guanin, timin ve urasildir. Bu dizinin yazılış yönü ise şekerlerin 5' ve 3' karbonların zincir üstündeki sırasına göre belirlenir. Dizinler bu karbonların doğrultusunda okunmaktadır.
Nükleik asitler bazen tek zincirden oluşur, bazen birbirine sarılı iki zincirden oluşur. Bu şekilde spiral merdiven gibi olan yapı çift sarmal olarak tanımlanır. İki zincir aralarındaki hidrojen bağıyla bağlıdır.
Bazen tek zincirli nükleik asitler kendi içinde katlanarak sarmal yapı oluşturabilir. DNA yapı olarak genellikle çift sarmal olsa da bazı virüslerde tek zincirli DNA'lar olabilir. RNA ise genellikle tek zincirli olup, bazı virüslerde çift sarmallı olabilir.
Nükleik asit zincirinde bulunan şeker ve fosfat grupları aralarında değişimli olarak bağlıdır. Fosfat şeker molekülünün 3' ile 5' karbon atomlarına bağlı gruplardır. Çift sarmallı olanlarda şeker fosfatlı zincirler bu silindirik yapının dışındadır. Azotlu bazlarda yapının ortasına uzanarak, burada birbiriyle hidrojen bağları oluşturur.
Nükleik asitlerin işlevleri
Hücrede nükleik asitler bilgi toplanmasında ve aktarımında rol oynarlar. Uzun polimerler oluşturmaları, bazların birbiriyle hidrojen bağı kurabilmesi, DNA'nın kendisini ikilemesi, DNA bilgilerinin RNA'ya kopyalanması, önemli süreçlerde nükleik asitler kullanılır.
Nükleik asitlerin yapısı
DNA yapısının çift sarmal olması, RNA yapısının tek zincirli olması nedeniyle çeşitli şekiller alabilir. Bunlar nükleotitlerin diziliş sırasına göre belirlenir. Molekülün değişik bölgelerinin tümleyici dizinlere sahip olması halinde, orada bulunan bazlarla hidrojen bağı oluşturabilirler. Buradaki nükleotidler yapısal görev görmekte ve diğer kısımların ilmik ya da saç firketesi gibi şekil almasına yardımcı olurlar. Bir bölüm RNA hücrede iskelet görevi görür. Çok sayıdaki proteinin oluşturduğu komplekslerin birlikte kalmasını sağlarlar.
Katalitik
RNA moleküllerinin enzim gibi çalışması da mümkündür. Bunların yapıları içeriğindeki bazların reaktif grupları, kimyasal bir reaksiyonu katalizleyecek konumdadır. Bazıları kendi kendini kesecek özelliğe sahiptir. Ribozomlarda bulunan RNA molekülü aminotransferaz reaksiyonunu katalizleyip, protein sentezini sağlar.
20.01.2024 00:14:09
Nükleik Asitler ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
