Fosforik asit, kristal yapıda, renksiz katı bir kimyasaldır. Fosfor, hidrojen ve oksijen atomlarından oluşan fosforik asit, H3PO4 kimyasal formülle gösterilir. Şıra kıvamında olan sulu çözeltisi şuruba benzemektedir. Bu kimyasalın tuzları fosfat olarak tanımlanır. Bunlar gıda türü (Food grade) fosforik asit ve endüstriyel tipi fosforik asit olarak iki türdür.
Endüstride kullanılan fosforik asit, kalsiyum fosfat kaya parçalarının sülfürik asit yardımıyla ısıtılmasından elde edilir. Hidrojen iyonlarının bir ya da daha fazlasının pozitif iyonlarla yer değiştirmesi ortofosfat tuzları oluşturur. Fosforik asit farklı sektörlere hitap eden, çok sayıda kullanımı alanı bulunan bir kimyasaldır. En fazla fosfatlı gübre üretiminde, böcek ilacı üretiminde, tarım alanında, metallerin temizlenmesinde, polisaj sektöründe ve asitliği düzenleme için gıda alanında kullanılır. Asitli ortamda mikroorganizmalar ve fungi büyümediğinden, fosforik asit koruyucu amacıyla da kullanılır.
Fosforik asit kullanımı alanları
- Metal işleme, tarım, gıda, deterjan, deri, rafine yağ, galvano ve yapı kimyasallarında
- Temizlik maddesi üretiminde özellikle deterjan imalatında fosforik asit kullanılır
- Tekstil alanında yardımcı kimyasal olarak kullanılır
- Gıda alanında içeceklerin asitlenmesinde, işlenmiş gıdalarda bakteri gelişiminin kontrolünde kullanılır
- Deri üretiminde tabaklama ve parlatma aşamalarında kullanılır
- Metal sektöründe yüzey temizleme amacıyla kullanılır
- Kozmetik sektöründe kullanılır
- Yapı kimyasalları sektöründe, elektro polisaj banyolarında kullanılır
- Rafine yağ sektöründe fosforik asit kullanılır
- Dişçilikte ve ortodonti alanında diş yüzeyi temizliğinde kullanılır.
- Maya üretiminde besiyer bileşeni olarak
- Çiçekçilikte çözeltilerin pH değerinin düşürülmesinde kullanılır
Fosforik asit yan etkileri, saklama ve kullanım koşulları
Fosforik asit cilt, göz ve solunum yollarında ciddi yanıklara neden olabilecek korozif madde özelliğini taşır. Bu nedenle buharı solunmamalıdır. Buna dikkat edilmezse solunum sisteminin mukozasında tahriş yapar. Ciltle teması halinde, mutlaka cilt bol suyla yıkanmalıdır. Gözlerdeki temasta akan suyla göz hemen yıkanmalıdır. Yutulması halinde kişi mutlaka kusturulmalı ve doktora gidilmelidir. Kolay tutuşma özelliği olmadığından, yangın olursa suyla kontrol altına alınabilir. Giysilere fosforik asit bulaşırsa, mutlaka çıkarılmalı ve bol suyla yıkanmalıdır. Bu etkilerden korunmak için koruyucu maske, PVC eldiven kullanılmalıdır.
Fosforik asit kapalı ambalajlarda tutulmalı ve nemden korunması sağlanmalıdır. Bulunduğu ortam havalandırılmalı, belli bir ısıda tutulmalıdır. Ortamın sıcaklığı 30 derecenin altında olmalıdır. Bulunduğu yerlerde güçlü bazlar, yanıcı maddeler, indirgen materyaller olmamalıdır. Ambalajların delik olmamasına ve suyla temas etmemesine özen gösterilmelidir. Kuru ve serin yerlerde tutulmalıdır. Metallerle reaksiyona girerse, havayla patlayıcı karışıma neden olacak hidrojen açığa çıkabilir.
