Doğal İndikatörler
Doğal İndikatörler; İndikatörler, ph belirteçleri olup kimyasal tepkimeler sırasında maddenin fiziksel yapısında renk değişimi gibi farklılıklara sebep olan organik bileşiklerdir. Doğal indikatörler çözelti haline getirilip hidrojen iyonları yoğunlaştırıldığında renk değişimi gözlenmeye başlanır. Ph değeri değiştikçe renk değişimi devam eder.
Çiçek ve yaprak pigmentleri gözle görülebilen asit ve bazik indikatörler olarak sınıflanabilir.
Ortancalar doğal indikatörler içinde bu değişimin en belirgin gözlenebildiği çiçek türüdür. Asidik ortamda yetiştirildiğinde mavi ve tonlarında çiçek açan ortancalar, bazik ortamlarda pembe ve tonlarında çiçek açarlar. Ph değeri 7 ve üzeri olan ortamlarda ortancalardan mavi ve tonlarında çiçek elde edilemez.
Kırmızı lahana, şalgam, çilek, kazı kulağı, maydanoz, lavanta yaprağı, kiraz gibi bitkiler toprağın asitliğine bağlı olarak renk değişimi gerçekleştirirler.
Kırmızı lahana doğal indikatörler içinde sayılabilecek diğer bir bitkidir. Ph değeri yaklaşık 7 olan ortamlarda kırmızı lahanadan elde edilecek çözelti mor olur. Kırmızı lahana yaprağını kaynatıp içine sodyum bikarbonat eklersek suyun pH değeri 7 ve üzerine çıkacağı için lahana yaprakları mordan maviye dönüşür. Eğer suya toz sabun ilave edilirse suyun Ph değeri 8'in üzerine çıkar kırmızı lahana ile kaynatılan su yeşile dönüşür. Kırmızı lahana ile kaynatılan suya sirke eklendiğinde suyun Ph değeri 7'nin altına düşer ve kaynatılan yaprağın suyu kırmızı ve tonlarında olur.
Kırmızı lahanaya rengini veren ve farklı asit baz ortamlarda renginin değişmesine neden olan antosiyanin pigmentidir.
Doğal İndikatörlerde Antosiyanin pigmenti, antosiyanin asidik ortamlarla karşılaştığında kırmızı renk verirken asit azaldıkça mavi renge dönüşür. Bu pigmenti içeren besinler genellikle gıda boyası olarak da kullanılırlar. Patlıcan, böğürtlen, turp, çay üzümü, yaban mersini, ahududu, frenk üzümü, kırmızı şarap, kırmızı soğan doğal olarak içlerinde antosiyanin barındırırlar. Asitlik ve bazlık dışında UV ışınları, oksijen, sıcaklık ve benzeri kofaktörler doğal indikatör olan antosiyaninlerin rengini etkiler.
Doğal indikatörlerin gıda sanayisi içinde kullanımı; antosiyanin insan sağlığına etkileri tartışma konusudur. 163E olarak sınıflandırılan doğal indikatörler bazı bilim adamları tarafından yararlı bazıları tarafından ise zararlı olarak tanımlanmıştır. Bilimsel olarak her iki görüşün de iddiaları kanıtlanamamıştır.
Üzüm kabuğu (E163i) ve siyah kuş üzümü (E163iii) gıda sanayisinde en yaygın kullanılan doğal indikatörlerdir.
Ph belirteci olarak kullanılan bir diğer doğal indikatör ise kök boyası bitkisidir. Kök boyası bitkisi antosiyanin içermez ama Alzarin adı verilen bir madde içerir. Alzarin 'Türk Kırmızısı' olarak da bilinir, asitlik ve bazlık durumuna göre rengi koyu kırmızıdan turuncuya değişir. Boya sanayisinde ve özellikle ipek boyamada en çok talep edilen doğal indikatörlerden biridir.
21.01.2024 11:24:33
Doğal İndikatörler ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
